اگر قصد داريد در كنار تحصيل يا در تايمهاي اضافه كاريتان كسب و كاري را شروع كنيد و درآمدي داشته باشيد، اين مقاله دقيقن براي شما نوشته شده.
اگر شخصيتي مدير و ريسك پذير داريد و فكر ميكنيد براي زندگي كارمندي ساخته نشدهايد، اين نوشته به شما كمك ميكند مشغول هر فعاليتي كه هستيد، در كنارش از خانه كاري را كه هميشه آرزويش را داشتيد براي خودتان راه اندازي كنيد. سپس زماني كه كسب و كارتان رشد كرد، بتوانيد روي آن به عنوان شغل اصلي حساب كنيد.

اگر قصد داريد در كنار تحصيل يا در تايمهاي اضافه كاريتان كسب و كاري را شروع كنيد و درآمدي داشته باشيد، اين مقاله دقيقن براي شما نوشته شده.
اگر شخصيتي مدير و ريسك پذير داريد و فكر ميكنيد براي زندگي كارمندي ساخته نشدهايد، اين نوشته به شما كمك ميكند مشغول هر فعاليتي كه هستيد، در كنارش از خانه كاري را كه هميشه آرزويش را داشتيد براي خودتان راه اندازي كنيد. سپس زماني كه كسب و كارتان رشد كرد، بتوانيد روي آن به عنوان شغل اصلي حساب كنيد.
من در اين مقاله سعي كردهام صفر تا صد مراحل راه اندازي يك كسب و كار خانگي را از ابتداييترين مراحل، يعني پيدا كردن ايدههاي سودآور، تا اجراي آن بررسي كنم و براي هر مرحله از آن راهكارهاي عملي ارائه دهم.
منظور من از راهكارهاي عملي اين است كه مسائل مطرح شده در اين نوشته طوري بيان شدهاند تا قصد راه اندازي هر كاري را كه داشته باشيد، از آنها استفاده كنيد. فرقي هم نميكند كارتان به سادگي ساخت يك پيج فروش كاكتوس در اينستاگرام باشد يا به بزرگي ايجاد يك امپراتوري در دنيا مثل اپل.
پس از پايان خواندن اين مقاله متوجه ميشويد چطور بدون صرف هزينه زياد، از طريق علايقتان به پول برسيد.
نوشتن اين مقاله حاصل تجربه، تحقيق و مطالعه بيش از دو سال است. خود من الان كه مشغول نوشتن هستم، برگه استعفايم از شركت را آماده كردهام و قصد راه اندازي كسب و كارم را دارم. و خودم از همه اين روشها استفاده خواهم كرد. (البته لازم است بگويم در حال حاضر در نوين به صورت فريلنسر فعاليت دارم و جاي ديگر مشغول به كار هستم)
من براي نوشتن اين مطالب زندگي كاري بسياري از مديران و رهبران موفق جهان را خواندهام و تجربيات و رازهاي موفقيت آنها را برايتان آماده كردهام. اگر موافق باشيد در ابتدا با داستان زندگي يكي از همين افراد شروع كنيم.
داستان موفقيت كسب و كار خانگي يك فرد بيخانمان!
اگر از آدمها بپرسيد چرا قادر نيستند كاري را انجام دهند، هميشه پاسخي آماده از آستينشان در ميآوردند. راه شكستن اين حلقه اين است كه بگوييد اگر ميتوانستيد آن كار را انجام دهيد چه ميشد؟
يكي از دلايل عدم موفقيت مردم در زندگي اين است كه رمز موفقيت در انجام كارها دشوار است و بيان هدف هم برايشان كار سختي است. براي آنها طفره رفتن از انجام كارها سادهتر است و به جاي برنامهريزي براي زندگي به اين مي انديشند كه چگونه زندگيشان را تامين كنند.
با اين حال هنوز آدمهاي زيادي در دنيا هستند كه سبك زندگي و موفقيتشان براي ما الهام بخش باشد. آدمهايي كه شرايط بد، كمبود سرمايه و مشكلات عديده خود را براي موفق نشدن بهانه نميكنند و با چنگ و دندان به آن ميرسند.
در بين اين افراد اگر قرار باشد اراده فولادي استيو جابز، ثروث آفريني بيل گيتس و ذوق خلاقانه جف بزوس (Jeff Bezos موسس شركت آمازون) در زمينه كسب و كار را فرازميني و دست نيافتي بدانيم، باز هم افراد ديگري در دنيا هستند كه شايد روزي هم سطح ما بوده باشند.
يكي از اين افراد كه احتمالن تا حالا اسم او را هم نشنيدهايد، رابرت هرجاوك (Robert Herjavec) است. او تنها هشت سال داشت كه بخاطر فرار پدرش از زندان، مجبور شد همراه خانواده مهاجرت كند. آنها از كرواسي به كانادا رفتند و در زير زمين خانه يكي از آشناهايشان ساكن شدند. شرايط زندگي در آنجا براي خانواده هرجاوك بسيار سخت بود. آنها حتي نميتوانستند انگليسي صحبت كنند و با مردم شهر ارتباط داشته باشند. تنها سرمايه آنها در اين زمان فقط 20 دلار پول نقد بود و يك چمدان!
اما هيچ كدام از اين عوامل رابرت را از پيشرفت باز نداشت و توانست با دو مدرك در رشتههاي ادبيات انگليسي و علوم سياسي از دانشگاه تورنتو فارغ التحصيل شود. او در كنار تحصيل براي كمك به خانوادهاش، در سراسر شهر روزنامه پخش ميكرد و در زمانهاي آزاد خود نيز به جاي رفتن به بار و پرسه زدن در شهر، به پيشخدمتي در رستوران ميپرداخت.
سپس رابرت براي كار به يك شركت نرم افزاري به نام Logiquest رفت. اما از آنجايي كه هيچ تخصصي در كسب و كارهاي كامپيوتري نداشت، با درخواست استخدامش مخالفت كردند. با اين حال رابرت هيئت مديره را متقاعد كرد شش ماه به او فرصت دهند بدون حقوق كار كند. او در اين مدت آنچنان سخت كوش و پر تلاش بود كه توانست مدير روابط عمومي اين شركت شود!
البته برخي مسائل باعث شد خيلي زود او را از شركت اخراج كنند. ولي رابرت به جاي اينكه زانوي غم بغل بگيرد و شروع به غر زدن بكند، با استفاده از تجربياتي كه از كار در آنجا به دست آورده بود، اولين شركت خود را در زمينه يكپارچه سازي امنيت اينترنت به نام BRAK Systems در گاراژ خانهاش راه انداخت. و 10 سال بعد در سال 2000 شركت خود را به مبلغ 30.2 ميليون دلار به AT & T Canada فروخت.
چگونه راه اندازي كسب و كار خانگي باعث موفقيت من ميشود؟
همانطور كه در داستان زندگي رابرت هرجاوك خوانديم، او توانست با راه اندازي كسب و كار خود در منزل، به موفقيتي برسد كه روياي بسياري از آدمهاست. رابرت و خانوادهاش روزي جايي براي زندگي نداشتند، اما اكنون صاحب يك عمارت مجلل در تورنتو هستند. آنها از فقر كامل به ثروت هنگفتي رسيدند.
رابرت پس از فروش شركت خود، مجددا يك كسب و كار ديگر به نام Herjavec Group باز هم در خانه خود راه انداخت! اما چرا با اين وجود كه از فروش شركت قبلي خود به سود كلاني رسيده بود، باز هم كسب و كار خود را در منزل راه اندازي كرد؟ در ادامه به دلايلي ميپردازيم كه نشان ميدهد شروع يك كسب و كار خانگي برايتان سودآور خواهد بود:
راه اندازي كسب و كار با سرمايه كم
در كسب و كار خانگي تا زماني كه به سوددهي نرسيد، نيازي نداريد مبلغ زيادي سرمايهگذاري كنيد و كار خود را گسترش دهيد؛ چرا كه بابت خريد/اجازه دفتر، كارگاه و تجهيزات و استخدام كارمند هزينه اضافه پرداخت نميكنيد و دقيقا به همين دليل است كه ميگويم كسب و كار خانگي بسيار مقرون به صرفه است و ميتوان با حذف هزينههاي اضافه، يك كسب و كار با سرمايه كم راه انداخت. طبق آمار معتبر، 44٪ از كسب و كارهاي خانگي در شروع راهاندازي كمتر از 5 هزار دلار سرمايه گذاري ميكنند. در ايران نيز ميتوانيد با سرمايه كم، چيزي حدود 1 تا 10 ميليون تومان، كارآفريني خود را در خانه استارت بزنيد. درست است در ابتدا ممكن است يك مقدار ترسناك به نظر برسد ولي باز هم تاكيد ميكنم در شروع ميتوانيد اين مبلغ را تا نزديك صفر هزار تومان پايين بياوريد!
كسب درآمد
درآمد شركت جديد هرجاوك اكنون بيش 125 ميليون دلار فروش دارد و نرخ رشد 643 درصدي را تجربه كرده! اگر بخواهيم در مقياس بزرگتري به اين قضيه نگاه كنيم ميبينيم درآمد حاصل از كسب و كارهاي خانگي آمريكا در سال گذشته چيزي حدود 427 ميليارد دلار بوده. در ايران آمار خاصي در خصوص درآمد كسب و كارهاي خانگي موجود نيست ولي به جرأت ميتوانم با توجه به پيشرفتهاي صورت گرفته در اين حوزه، اين اطمينان را به شما بدهم اگر كسب و كار خود را با اصول پيش ببريد، ميتوانيد به درآمد مناسبي برسيد (در ادامه مطلب روش صحيح انجام كسب و كارهاي خانگي را توضيح خواهيم داد).
ايجاد شغل براي زنان
جالب است بدانيد ميزان بيكاري زنان در ايران 170% بيشتر از مردان است؛ بسياري از خانمها به دليل دردسرها و سختي كار خارج از منزل (و حتي در مواردي به دليل مخالفت خانواده!) به كل كسب درآمد را كنار ميگذارند و به اين ترتيب درآمد آقايان 2.5 برابر بيشتر از زنان ميباشد. به همين دليل آرامش حضور در خانه، ساعت كاري منعطف، نظارت بيشتر روي امور منزل و بچهها، امكان درآمدزايي و رسيدگي به امور خانه به طور همزمان، باعث ميشود كسب و كار خانگي براي زنان بسيار مناسب باشد.
زندگي شخصي
سال ها پيش آلوين تافلر (Alvin Toffler) در كتاب موج سوم (The Third Wave) پيشبيني كرده بود كه با پيشرفت تكنولوژي، شيوه كار و زندگي و رابطه انسانها دچار دگرگوني خواهد شد و همين طور هم شد! يكي از عواملي كه موجب تعارض بين كار و زندگي ميشود، ساعات كار طولاني است. ايرانيها سالانه چيزي حدود 2112 ساعت مشغول به كار هستند. اما قضيه به همينجا ختم نميشود؛ متوسط زمان يك سفر به محل كار در تهران چيزي حدود 55 دقيقه است. يعني سالانه شما 670 ساعت در حال رفت و آمد هستيد! (اين آمار قطعا در شهرهاي ديگر كمتر است اما باز مقدار قابل توجهي خواهد بود)
خب با اين وجود يكي از مزاياي كسب و كار خانگي اين است كه ميتوانيد اين تايم را در اختيار خودتان باشيد و هر طور كه خواستيد بين زندگي و كارتان تعادل به وجود آوريد. مثلا اگر بخواهيد ساعت 3 عصر برويد استاديوم بازي پرسپوليس را بدون اينكه نگران مرخصي گرفتن باشيد، ببنيد. يا اين تايم را به گذراندن با دوستانتان بگذرانيد و سپس به خانه برگرديد و كارهايتان را انجام بدهيد.
در يك نظرسنجي دلايل شخصي افرادي كه تصميم گرفتند كسب و كارشان را در خانه شروع كنند، پرسيده شده كه نتيجه آن به شكل زير است:
60 درصد براي ايجاد تعادل بين زندگي شخصي و كاري
45 درصد به دليل كارايي بيشتر
47 درصد به دليل اجتناب از ترافيك
44 درصد براي داشتن تمركز بيشتر و حواس پرتي كمتر در منزل
38 درصد به دليل نبودِ استرس محيط كار
43 درصد به دليل محيط آرام
44 درصد به دليل نبودِ مسير رفت و آمد به محل كار
29 درصد براي داشتن زمان بيشتر با خانواده و دوستان از اين نوع كار حمايت ميكنند.
23 درصد گفتند كه چنين كسب و كاري (به دليل رفت و آمد كمتر) آسيب كمتري به محيط زيست ميزند.
55 درصد براي هزينه سوخت خودرو
چالشهاي كسب و كار خانگي
احتمالا داريد به خودتان ميگوييد خب كسب و كارم را در خانه راهاندازي ميكنم، بلافاصله فرت و فرت ميفروشم. آنقدر پولهايم زياد ميشود كه يك نفر را استخدام كنم فقط آنها را بشمارد. همه چيز در بهترين حالت ممكن است. من بزرگترين كارآفرين دنيا هستم، بيل گيتس بايد پيش من لُنگ بندازد! اما بيايد كمي به اين ابرهاي خيالي بالاي سرتان رنگ واقعيت بدهيم.

من اصلا دوست ندارم كه به شما اميد واهي بدهم و ۳ بعضي از دوستاني كه در زمينه استارتاپ يا موفقيت، قانون جذب فعاليت ميكنند، دلتان را الكي خوش كنم (تاكيد ميكنم بعضي، نه همه آنها). چرا كه معقتدم براي تصميم گيري بهتر بايد هميشه از جهت مخالف هم به قضايا نگاه كنيم تا حرفهاي ديگران و وضع موجود را به چالش بكشيم.
ما هم ميخواهيم با در نظر گرفتن مسائل و چالشهايي كه امكان دارد بعد از راه اندازي كسب و كار خانگي سر راه شما سبز شوند، احتمال موفقيتتان را بالا ببريم.
وقتي شما كسب و كارتان را در خانه راه اندازي ميكنيد، يكسري مسائل دست و پا گير شما خواهند بود. بايد دو دوتا چهارتا بكنيد، ببينيد با وجود اين مشكلات هم ميتوانيد كارتان را راه بندازيد. بايد فكري براي آنها كنيد تا بعدا برايتان دردسرساز نشوند. من زماني كه در خانه كار ميكردم، با چندي از اين مسائل درگير بودم كه ميخواهم آنها را با شما در ميان بگذارم:
- اولين چالش و احتمالا بزرگترين چالشي كه خيلي زود با آن مواجه خواهيد شد اين است كه بعد از راه اندازي كسب و كارتان، بيشتر اوقات مجبوريد كارهاي زياد و مختلفي انجام دهيد. حتي ممكن است قبلا تجربه انجام برخي اين كارها را هم نداشته باشيد و نياز باشد كه آنها را ياد بگيريد. البته از نظر من كه فرصت بسيار مناسبي برايتان پيش آمده تا مسائل مختلف را بياموزيد و با پياده سازي آنها تجربههاي خوبي به دست بياوريد. كاملا بستگي دارد كه شما چگونه به قضيه نگاه بكنيد.
- زماني كه در خانه كار ميكنيد و آنقدر هم سرتان شلوغ است، بايد ساعتهاي زيادي در طول روز در خانه و اتاقتان بمانيد. شايد حتي نصف روز را! و خب همين موضوع اگر باعث نشود از كارهاي ديگرتان مثلا درس خواندن يا اصلاح موهايتان عقب بمانيد، متاسفانه بايد بگويم حتما موجب از دست دادن جايگاه اجتماعيتان، منزوي و افسرده شدنتان خواهد شد. براي همين پيشنهاد ميكنم اگر قصد داريد در خانه كسب و كارتان را پيگيري كنيد، زماني را براي انجام ديگر فعاليتها از جمله كارهاي شخصي، پيشرفت شخصي، گذراندن زماني با خانواده و حضور در جامعه، كنار بگذاريد.
- انزوا خارج از بُعد شخصي، ميتواند در حوزه تجاري هم گريبان شما را بگيريد و در تعامل با كسب كارهاي ديگر منزوي شويد (اين چالش بيشتر براي كسب و كارهاي بزرگتر به وجود ميآيد). ارتباط و همكاري با ديگر همكاران و شركتها براي آينده شما بسيار اهميت دارد. به عنوان مثال در نظر بگيريد كسب و كار خانگي شما يك سايت در زمينه فروش تزئينات سفره عقد است. و به پيشنهاد كارشناسان رسانه تجارت نوين مشغول توليد محتوا در سايتتان هستيد تا مخاطب جذب كنيد. خب ميتوانيد خيلي راحت سوالات متداول مشتريان احتمالي خود را پاسخ دهيد و در وبلاگ خود منتشر كنيد. ولي اگر از افرادي كه در اين زمينه حرفهاي هستند، بخواهيد براي مثال به سايت شما لينك بدهند، شايد از آنجايي كه شما را نميشناسند، سخت پيشنهادتان را قبول كنند. بنابراين اگر ميخواهيد روزي كسب و كارتان را گسترش دهيد، از همان شروع فكري به حال اين قضيه بكنيد تا روابط طولاني مدت با ساير همكاران و كسب و كارها برقرار كنيد.
- يكي ديگر از دلايلي كه ميتواند چوبي باشد لاي چرخ كسب و كار خانگي شما، عدم توانايي مديريت زمان هست. اين مسئله زماني پيش ميآيد كه در برابر عوامل وسوسه برانگيز نميتوانيد مقاومت بكنيد. مثل وقتي كه با دوستانتان به تفريح ميرويد، قيد كار را ميزنيد و بيخيالش ميشويد! براي رفع اين مسئله بايد ساعتهاي كاري منظمي را براي خود در نظر بگيريد. دست شما در اين انتخاب باز است، هر ساعتي كه برايتان راحتتر است را انتخاب كنيد. ولي وقتي كه به خانه برميگرديد تا مشغول به كار شويد، ميبينيد اوه! برادرتان صداي موسيقي را زياد ميكند و شرايط براي شما بسيار سخت ميشود. آيا براي اين مسئله راه حلي داريد؟
اگر تا به حال به اين چالشها فكر نكرده بوديد، حتما در تصميمگيريتان در رابطه با راهاندازي كار در خانه، آنها را در نظر داشته باشيد.
براي شروع كسب و كار خودمان در منزل از كجا شروع بكنيم؟
مثل اينكه بسيار مصمم هستيد، پس حتما به خواندن ادامه بدهيد!
1. هميشه پاي يك ايده در ميان است
قدم اول در راه اندازي هر كسب و كاري داشتن يك ايده خوب است. همه چيز با يك ايده شروع ميشود؛ اصلا كل زندگي ما، حتي سادهترين فعاليتهاي روزانه ما بر اساس ايدهها شكل ميگيرند. مثلا وقتي در يك عصر پاييزي به سرتان ميزند برويد قدم بزنيد و ناله خِش خِش برگها را درآوريد، خودش يك ايده است. ولي بيشتر اوقات اين ايدهها عادي و رومزه هستند. گاهي هم بعضي از اين ايدهها ناب و نوآورانه هستند كه ارزش تجاري شدن دارند. اين ايدههاي تجاري هم بسيار عادي و روزمره هستند و هر روز هزارتايشان در اطراف ما وجود دارند اما بدون اينكه توجهي به آنها داشته باشيم، از كنارشان ميگذريم! خب نكته مهمي كه به دردمان ميخورد و ارزش بحث كردن دارد دقيقا همينجاست: اين ايدههاي دوست داشتني كسب و كار كه دنيا را منفجر ميكنند كجا هستند؟ چگونه ميتوانم يكي از آنها را داشته باشيم؟
بگذاريد قبل از اينكه پاسخ اين سوال را بدهم يك واقعيت را برايتان آشكار كنم. من يا هيچ شخص ديگري نميتوانيم به شما ايده آماده بدهيم و بگوييم «رفيق بزن تو اين كار موفق ميشي!» چون مثل اين ميماند كه به قول انيشتين از ماهي بخواهيم از درخت بالا برود. در حالي كه علاقه و استعداد ماهي در شنا كردن است و قطعا در بالا رفتن از درخت شكست ميخورد.
بنابراين قبل از اين كه كسب و كاري راه اندازي كنيد، بايد در نظر داشته باشيد علاقههايتان در چه زمينه هستند و چه كارهايي را خوب انجام ميدهيد. شما در طول روز ساعتهاي زيادي با شغلتان درگير هستيد، حتي بيشتر از زماني كه با خانوادهتان ميگذرانيد. زير پا گذاشتن علاقه و مهارتتان، زندگي شما را جهنم ميكند! همش با خود خواهيد گفت «اگر فلان كار را انجام ميدادم موفقتر بودم.»
پس اگر ميخواهيد موفق شويد، از خودتان بپرسيد استعدادتان در چه زمينهاي است؟ چه چيزي در زندگيتان وجود دارد كه حاضريد بخاطرش حتي از جان شيرينتان هم بگذريد؟ چه كاري را ميتوانيد با اشتياق، بهتر از ديگران انجام بدهيد كه مشتريان شما را به رقباي احتماليتان ترجيح بدهند؟ جواب دادن به اين سوالات بسيار اهميت دارد، حداقل باعث ميشود ديگر اين همه پشت كنكوري تجربي در رشته آي تي نبينيم و هركس در حوزهاي كه متعلق به آن است، فعاليت كند.
البته يك قانون نانوشته در اينجا وجود دارد كه تا الان هرگز كسي به شما نگفته بود. اين قانون را زماني متوجه خواهيد شد كه از تمام عالم و آدم شاكي هستيد و فرياد ميزنيد «ميدوني من چقدر روي اين محصول وقت گذاشتم؟! اي مردم بايد بخريدش.» كه البته همه ما ميدانيم زحمتي كه كشيديد تا اين محصول را با علاقه و مهارتتان بسازيد، دليلي بر فروش بيشتر نيست. در واقع روزي خواهد آمد كه متوجه خواهيد شد تا الان داشتيد آب در هاون ميكوبيديد؛ مثلا خودِ من زماني عاشق همبرگر خوردن بودم و اصلا توانايي خاصي در خوردن پنج شش تا همبرگر در يك وعده داشتم :) دوست داشتم شغل آيندهام خوردن همبرگرهاي خوشمزه باشد ولي در دنيا هرگز كسي براي مهارت و احساساتم ارزشي قائل نبوده! پس بايد علايق و توانايي خودم را به سمت تجاري شدن متمايل ميكردم كه مردم حاضر باشند بابت آن پول بدهند و فروش داشته باشم. اين يعني يك بيزينس واقعي!
حال اين سوال پيش ميآيد كه اين مردم جهان حاضراند پولهاي نازنينشان را كجا خرج كنند؟ واقعا واقعا آنها از كسب و كارها چه ميخواهند؟ خيلي ساده است، اين مردم دوست داشتني در پايان روز ميخواهند شاد باشند. كسب و كاري كه به مشتريان كمك ميكند خوشحال باشند و مشكلي از آنها را حل كند، جايگاه بهتري براي موفقيت دارد.
بنابراين ميتوانيم به اين نتيجه برسيم برخلاف تصور عموم مردم، ايدههاي پولساز از مغز افراد خلاق بيرون نميآيند، بلكه اين ايدهها ناشي از توجه آنها به مشكلات زندگي است. به عبارت ديگر به جاي اينكه به دنبال ايدههاي كسب و كار باشيم بايد به دنبال مشكلات بگرديم تا بتوانيم زندگي مردم را بهتر بكنيم و آنها هم حاضر شوند بابت كاري كه برايشان انجام ميدهيم به ما پول بدهند.
مشكلات همه جا هستند. هميشه دنيا به افرادي نياز دارد كه بتواند راه حل مناسبي براي آنها پيدا كند. راب فيتزپاتريك (Rob Fitzpatrick) در اين باره ميگويد: «ﻣﺮدم ﻣﺸﮑﻼتﺷان را ﻣﯽﺷﻨاسند وﻟﯽ نميدانند ﭼﻄﻮر ﺑﺎﯾﺪ آنها را ﺣﻞ كنند.» اين وظيفه شماست كه به عنوان موسس يك كسب و كار راه حلي براي آنها پيدا كنيد.
براي مثال بنيانگذاران استارتاپ مامانپز در ابتدا متوجه شدند كه بسياري از افراد وقت نميكنند آشپزي كنند و از طرفي هم ميانه خوبي با غذاهاي رستوراني ندارند. به همين دليل كسب و كاري راه انداختند تا اين مشكل را حل كنند و شروع كردند به ارائه غذاهاي خانگي براي مشتريان.
يا يك مثال خوب ديگر كه درك مناسبي از نياز مردم و بازار پيدا كرده بود و توانست موفق شود، موتور جستجوي هوشمند خريد ترب بود؛ از آنجايي كه در بازار ايران معمولا قيمتها ثبات خاصي ندارند و هر فروشندهاي محصولات خود را با قيمت دلخواه خود ميفروشد؛ ترب با هدف شفافسازي قيمتها به وجود آمد تا افراد بتوانند با كمترين هزينه محصولات مد نظرشان را خريداري كنند.
2. سبك سنگين كردن ايده
خب تا اينجا متوجه شديم مرحله اول براي موفق شدن در كسب و كار اين است كه دقيقا بدانيم ميخواهيم در چه حوزهاي فعاليت كنيم. پيشنهاد من به شما اين بود كه وارد زمينه كاري شويد كه به آن علاقه داريد و كاري را انجام دهيد كه در آن مهارت دهيد. سپس گفتيم براي يافتن ايده كسب و كار نيازي نيست از خلاقيت خود استفاده كنيد. بلكه فقط كافي است مشكلات اطراف خودتان را پيدا كنيد و راه حلي براي آن بيانديشيد. حالا كه يك ايده (يا بهتر است بگويم يك مشكل براي حل كردن) داريد، وقت آن رسيده است كه باهم بررسي كنيم بينيم آيا با عملي كردن آن موفق خواهيد شد يا نه؟
به طور كلي سه ريسك شكست هنگام راه اندازي يك كسب و كار وجود دارد كه بايد قبل از عملي كردن ايده مطمئن شويد به دام آنها نخواهيد افتاد:
- ريسك محصول
- ريسك بازار و مشتري
- ريسك رقبا
ريسك محصول يا خدمات:
چند وقت پيش يكي از دوستانم پيشنهادِ ساخت يك دستگاه اتوماتيك تهيه پياز سرخ كرده را مطرح كرد. كاري كه اين دستگاه قرار بود انجام بدهد اين بود كه طي چند بار چرخاندن پياز روي يك تيغه، پوست پياز را جدا كند. در مرحله دوم پياز ساطوري و خورد ميشد و نهايتا روي حرارت قرار ميگرفت تا خوب سرخ شود. دستگاه خيلي خوب و كاربردي به نظر ميرسيد و شخص توليده كننده با بازار سنجي كه انجام داده بود، از فروش آن مطمئن بود. براي همين يك وام براي ساخت دستگاه پياز سرخ كن اتوماتيكش گرفت. ولي بعد از يك مدت كار روي دستگاه متوجه شد يك جاي كار مشكلي هست و نتوانست دستگاه را تكميل كند. ريسك كار او روي محصولش بود. شايد بهتر بود قبل از دريافت وام از اينكه ميتواند محصولش را بسازد يا نه مطمئن ميشد. حتي ميتوانست يك نمونه كوچك و كم هزينه از دستگاهش را به صورت آزمايشي بسازد.
راه حل - برآورد هزينه:
ريسك محصول يا خدمات بيشتر اوقات به خاطر كمبود منابع مالي پيش ميآيد (وگرنه ميتوانستيم با تلاش زياد و استخدام افراد حرفهاي به هر ترتيبي كه شده محصولتان را بسازيم). با اين وجود كه راهاندازي يك كسب و كار خانگي بسيار مقرون به صرفه هست، اما خب هنوز هم نياز به مقداري پول براي شروع كارمان داريد. چرتكه بيندازيد ببينيد از پس هزينههاي اجرايي كردن ايده كسب و كار خود بر خواهيد آمد؟ مثلا اگر بخواهيد يك پيج اينستاگرام براي فروش گياهان دارويي در خانه راه بياندازيد، چقدر پول براي خريد محصول نياز داريد؟ تا چه زماني ميتوانيد از پس پرداخت هزينههاي خريد محصول بربيايد؟ در اينجا حتي ميتوانيد كلك هم بزنيد. مثلا براي كاهش هزينههاي خود با يك عطاري هماهنگ كنيد و محصولات او را به صورت آنلاين بفروشيد و زماني كه به درآمد مناسبي رسيديد، خودتان محصول خريداري كنيد (يا اگر خيلي بزرگ فكر ميكنيد توليد بكنيد).

نكته قابل توجهي كه بايد در هنگام برآورد هزينه در نظر داشته باشيد اين است كه چون هنوز بازده كار شما مشخص نيست، نبايد به هيچ عنوان زياد هزينه كنيد. ساموئل كلاسون (Samuel Clason) در در يكي از كتابهاي خود به نام ثروتمندترين مرد باِبل ميگويد «شما بايد بتوانيد مخارج واقعي خود را با آنچه دوست داريد داشته باشيد از هم جدا كنيد». براي مثال اگر ميخواهيد يك سايت با طرح دلخواه خود داشته باشيد، ميتوانيد براي شروع يك سايت با حداقل امكانات راه بياندازيد. بعدا كه به سود رسيديد آن را گستردهتر كنيد و امكانات دلخواه خود را اضافه كنيد.
مايك كلوم (Mike Clum) مديرعامل شركت Clum Creative (كمپاني سازنده ويدئوهاي تبليغاتي) در خصوص كاهش هزينهها در ابتداي كار شركتش ميگويد: «زماني كه تازه كارم را شروع كرده بودم، همه پولي را كه درميآوردم براي خودم نگه ميداشتم. همه كارها را ساده انجام ميدادم؛ زيرا فكر ميكردم كه پول كافي براي استخدام كردن ديگران ندارم.» شما هم بايد ياد بگيريد خودتان از پس كارهايتان بر بيايد. البته واقعا واقعا نيازي نيست كه بلد باشيد همه كارها را انجام بدهيد. فقط كافي است از هر چيزي كمي سر در بياوريد.
ريسك مشتري و بازار:
بيشتر دلايل شكست كسب و كارهاي نوپا مربوط به همين بخش است. حدود 47 درصد از استارتاپهايي كه شكست ميخورند، توجه زيادي روي بازاريابي و مشتريهاشون ندارند. با اين فرض كه شما يك محصول خيلي خوب داريد، بايد بدانيد اصلا مردم به اين محصول نياز دارند؟ بابت آن پول پرداخت ميكنند؟ تعداد مشتريهايش زياد است؟
البته اگر ايده شما بر اساس حل يك مشكل به دست آمده، تا حد زيادي اين ريسك رو كاهش دادهايد. اما هنوز كلي سوراخ سنبه هست كه توجهي به آنها نكردهاين! مثلا در نظر بگيريد متوجه شدهايد افراد زيادي فراموش ميكنند موقع خارج شدن از اتاق، لامپها را خاموش كنند. و بخاطر همين هزينه برق زيادي پرداخت ميكنند. خب شما تا اينجا يك مشكل خوب براي حل كردن داريد و تصميم ميگيريد به آنها لامپ سنسوردار بفروشيد تا هزينههايشان را كاهش دهند. اما در نظر نگرفتهايد كه اين افراد، مگر در موارد نادري كه كم كاهش مصرف انرژي برايشان اهميت داشته باشد، اگر حاضر بودند براي خريد محصول شما پول بدهند، اصلا با پرداخت هزينه برق بيشتر مشكلي نداشتند!
بيايد با هم يكي از كسب و كارهايي را كه بخاطر ريسك مشتري و بازار شكست خورد را بررسي بكنيم: استارتاپ بقچه، سفارش و تحويل آنلاين نان داغ در تهران. اگر با اين كسب و كار آشنايي نداريد بايد بگويم كه بقچه يك اپليكيشن براي كساني بود كه دوست نداشتند در صف نانوايي بايستند. اين افراد ميتوانستند با لباس راحتي در خانه بمانند تا بقچه برايشان در كيسههاي پارچهاي، نانهاي برش خورده تازه بياورد.
اما متاسفانه مدتي پيش بيانگذار بقچه شكست استارتاپ بقچه رو در صفحه اصلي سايت و اپليكيشن اعلام كرد. موارد زيادي به عنوان دلايل اصلي بقچه اعلام شد. ولي به نظر من يكي از دلايلي شكست بقچه توجه نداشتن به نياز مردم بود (كه البته خود بنيانگذار آن اشارهاي به آن نداشته). واقعا تعداد كساني كه حاضر باشند روي 2 هزار تومني كه بابت خريد نان ميدهند، 2 هزار و پانصد تومن هزينه پيك بدهند، زياد نيست!
اين موضوع را از مدتها پيش، حتي با بررسي ديدگاههاي مختلف افراد در خصوص بقچه نيز ميشد فهميد. مثلا زماني كه هنوز بقچه فعاليت داشت، يكي از دوستان به نام اميرحسين در اينستاگرام درباره بقچه كامنت گذاشته بود: گرون ميده، تازه هرينه ارسال هم ميگيره..صرف نميكنه خلاصه…همه حالش اينه با دمپايي لا انگشتي بپري سر كوچه صف وايسي نون بگيري :)
راه حل - از فروش محصولات/خدمات خود مطمئن شويد
بهترين روشي كه ميتوانيد متوجه شويد آيا محصولتان به فروش خواهد رسيد يا نه، صحبت با خودِ مشتريان است. آنها بهتر از هر كس ديگري به شما خواهند گفت آيا از محصول يا خدمات شما خريداري خواهند كرد يا نه. يكي از مسائلي كه بسياري از بيانگذاران با آن برخورد كردهاند (بخصوص هنگام جذب سرمايهگذار)، مواجه شدن با آدمهايي بوده كه ميگفتند ايده تو فوق العاده است، تو دنيا رو دست نداره. ولي پاي عمل پا پس كشيدهاند. دليل اين رفتار اينه كه آدمها ممكن است تو رودربايسي گير بكنند و نتوانند رك و راست نظرشان را به شما بگويند.
براي همين ما تستِ مامان انجام ميدهيم! تست مامان در واقع يك سري قانون ساده براي طراحي سوالهاي مناسب و خوب است تا ياد بگيريم چطور با مشتريهاي احتمالي آيندهمان صحبت كنيم و با وجود دروغهايي كه از همه ميشنويم، ايدهمان را اعتبار سنجي كنيم. اين تست در كتاب mom test توسط راب فيتزپاتريك بيان شده. و خوشبختانه توسط تيم پينگوينو با مديريت آرش ميلاني به فارسي ترجمه شده كه ميتوانيد خريداري بكنيد و قبل از راه اندازي كسب و كارتان، از خوب بودن ايدهتان مطمئن شويد
ريسك رقبا:
اين ريسك خيلي ترسناك نيست و خيلي راحت ميشود آن را حل كرد. ريسك رقبا به طور كلي ميگويد هنگامي كه ميخواهيد كسب و كارتان را راه اندازي كنيد، در نظر داشته باشيد كه چه افراد يا شركتهاي ديگري در حوزه شما فعاليت دارند و محصولات يا خدمات مشابه شما را ارائه ميدهند. آيا ميتوانيد با اين شركتها رقابت كنيد؟ آيا ميتوانيد محصولي با همان كيفيت يا بالاتر ارائه دهيد يا خير؟
راه حل - رقباي خود را بررسي كنيد
اگر اولين كسب و كاري هستيد كه وارد يك حوزه ميشويد، خيلي به نفع شما خواهد بود. ميتوانيد با نوآوري نام برند خودتان را سر زبانها بياوريد و فروش زيادي داشته باشيد. با اين حال اين نكته را هم بدانيد كه نوآوري تا پايان عمر شما را تضمين نميكند و شركتهاي زيادي هستند بلافاصله بعد از شما، در زمينه كاري شما شروع به فعاليت ميكنند. درست مثل زماني كه اسنپ كار خود را بهعنوان اولين سرويس تاكسي آنلاين در ايران آغاز كرد، شركتهاي مختلف ديگري هم وارد اين حوزه شدند.
اگر ممكن است در شرايطي قرار بگيريد كه با رقباي نامداري رقابت كنيد، دليلي ندارد پا پس بكشيد. بلكه ميتوانيد يه قسمت از بازار را هدف بگيريد. بايد در بازار كسب و كار خود مشكلات و نيازها را بشناسيد و راه حلي براي آنها ارائه دهيد. از خود بپرسيد افراد از چه خدمات يا ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ اﺳﺘﻔﺎده ميكنند؟ چقدر بابت آن هزينه پرداخت ميكنند؟ آيا ميتوان يك روش سادهتر جايگزين كرد؟ اگر بخواهند از اين روش جديد استفاده كنند چقدر بايد هزينه كنند؟ چه دليلي دارد از روش پيشنهادي من استفاده كنند؟ به اين كار بازاريابي جاويژه (به معني پيدا كردن جاي ويژه بازار) ميگويند. هدف از بازاريابي جاويژه تمركز روي تامين كردن يك كالا يا خدمات براي بخش كوچكي از بازار است كه كالاها يا خدمات موجود نتوانستهاند نياز آن بخش را به خوبي برآورده كنند.
3. روز مورد علاقه كارتان را متصور شويد
حال كه يك ايده سودآور داريد و ميدانيد چه محصولات يا خدماتي ميخواهيد بفروشيد، دقيقا تعيين كنيد به چه چيزي ميخواهيد برسيد؛ در ابتداي كار بايد با آگاهي مشخص كنيد مثلا در آينده نزديك شش ماهه ميخواهيد به فروش X تعداد از يك محصول در روز برسيد. يا حتي كمي بزرگتر فكر كنيد. مثلا بگوييد در بازه زمان طولانيتر 3 تا 5 ساله ميخواهيد بازار يك محصول خاص را در دست بگيريد.
اگر ميخواهيد در كسب و كار خود موفق باشيد، انجام اين برنامه ريزي برايتان ضرروي است. چرا كه نبايد مثل يك تكه برگ كه با هر وزش باد اينور و آونور ميرود، سرگردان باشيد. شك و ترديد در بيان خواستهها، مهمترين راه شكست است! اگر شما خواستههايتان را ندانيد، چگونه ميتوانيد آنها را بدست آوريد؟ اگر تصوير واضحي از روز مورد علاقهتان نداشته باشيد، براي ساختن چه شانسي داريد؟ اصلا شايد امروز آن را سپري كرديد. كسي چه ميداند! يكبار براي هميشه بشينيد و اهداف خود را برنامهريزي كنيد.
4. آستينهايتان را بالا بزنيد و شروع كنيد
والت ديزني حرف جالبي دارد كه ميگويد «براي شروع، حرف زدن را كنار بگذاريد و فقط شروع كنيد!»

خودِ من هميشه با اين مشكل دست و پنجه نرم كردهام؛ وقتي ميخواستم كاري را شروع كنم چندين ماه درگير تصميمگيري، بررسي ايده و آماده كردن پيش نيازها بودم. تا زماني كه داستان راهاندازي سايت DropBox (ارائه دهنده فضاي ابري) را خواندم و خيلي تعجب كردم كه چطور دراپباكس در اتوبوس خلق شد! هيوستون، موسس دراپباكس، درباره شروع كار شركتش ميگويد:
«من معمولا يك حافظه فلش همراه خودم داشتم كه فايلها و چيزهاي مرتبط با كارهايم را در آن نگه ميداشتم. داستان از جايي شروع شد كه داشتم از بوستون با اتوبوس به نيويورك ميرفتم. وسط راه متوجه شدم فلش را فراموش كردهام. به خاطر همين خيلي سرخورده شدم چون بار اولم هم نبود. با خودم فكر كردم كه ديگر نبايد اين اتفاق بيفتد. پس بلافاصله لپتاپم را باز كردم و شروع كردم به كدنويسي. اولش اصلا نميدانستم نتيجهاش قرار است چه بشود اما شروع كار از همان لحظه بود. سپس در عرض دو هفته يك همبيانگذار پيدا كردم و فعاليت خود را رسما شروع كرديم.»
راهاندازي سريع كسب و كار به اين دليل مهم است كه ميتوانيد محصولات/خدمات خود را سريع وارد بازار اوليه كنيد. با اين كار هر چيزي را كه بايد ياد بگيريد، در حين كار به صورت تجربي خواهيد آموخت. وقتي هنوز محصول/خدمات خود ارائه نكرديد در واقع داريد زمانتان را هدر ميدهيد. چرا كه ارزش اصلي هر كسب و كاري، داشتن بهانهاي براي درگير شدن با افراد و مشتريان است و تكامل كسب و كار نيمه دوم كار شماست.
البته مفهوم راهاندازي سريع صرفن به اين معني نيست كه چشممان را رو به همه چيز ببنديم و فقط كار كنيم، بلكه بايد اصولي را كه تا الان آموختيم، به سرعت، بدون اينكه بيش از حد با آن درگير شويم؛ انجام بدهيم.
5. وسايلتان را آماده كنيد
حالا وقت آن رسيده كه با عشق وسايل كار خود را آماده كنيد. اگر در منزل اتاق كار يا حتي ميز كوچكي مخصوص كار داريد، حتما آن را فقط براي همين كار در نظر بگيريد و سعي كنيد از انجام كارهاي ديگر در اين فضا اجتناب بكنيد. خيلي مهم است مكاني كه براي كار در خانه انتخاب ميكنيد از هياهوي روزمره دور باشد و كار و زندگي شخصيتان با هم تداخل پيدا نكند. حتي ميتوانيد گوشهاي از پاركينگ يا زيرزمين را به عنوان دفتر كار انتخاب كنيد!
ولي اگر كسب و كار شما توليدي هست، قطعا بيش از يك ميز و كامپيوتر ميخواهيد؛ در اين صورت بايد توجه داشته باشه كه كار در منزل باعث آزار خانواده و همسايههايتان نشود. همچنين در صورتي كه به فضايي براي ذخيره محصولات نياز داريد، ميتوانيد از انباري خانهتان استفاده كنيد و يا يك جاي كوچك و ارزان قيمت براي آن اجاره كنيد.
غلامعلي سليماني، موسس شركت كاله، در خصوص پيدا كردن محل كسب و كار خود يك تجربه جالب دارد و ميگويد:
سال 1356، در مكان فعلي شركت كاله كارم را شروع كردم. اين مكان مال خواهرم بود، ميخواستند اينجا را ماهي هفده تومان اجاره بدهند. به خواهرم گفتم اينجا را از شما ماهي بيست تومان اجاره ميكنم. گفتند: مگه تو پول داري؟ چه طور ميتواني كرايه بدهي؟ گفتم: نه، از كاري كه راه مياندازم پول در ميآورم و اجاره را ميپردازم. بالاخره همين مكاني را كه امروز ميبينيد از خواهرم اجاره كردم و از صفر شروع كردم.
6. يك سايت با هزينه كم راه بياندازيد
با اين وجود كه داشتن سايت، براي كسب و كارتان بسيار سودآور خواهد بود و ميتواند نقش به سزايي در افزايش فروش شما داشته باش، ولي ساخت سايت بسيار زمانبر، پيچيده و پرهزينه هست؛ شما ميخواهيد براي خودتان يك سايت داشته باشيد؛ پس سراغ يك طراح يا يك شركت طراحي سايت ميرويد و سايتتان را به آنها سفارش ميدهيد. طراحي سايت شما از چند هفته تا چند ماه زمان ميبرد. اما قسمت دردناك ماجرا اينجاست كه بايد چند ميليوني براي سايتتان هزينه كنيد.
پس به دنبال راه ديگري ميگرديد. به يادتان ميآيد كه يكي از دوستانتان در كار طراحي سايت مهارت دارد. با او ارتباط برقرار ميكنيد. از او ميخواهيد طراحي سايتتان را بر عهده بگيرد. كه ناگهان با پيشنهاد شراكت مواجه ميشويد.
يعني در دنياي به اين بزرگي هيچ جوره نميتوانم يك سايت براي خودم داشته باشم؟ چرا، يك راه بسيار بسيار سادهتر وجود دارد: استفاده از ابزاري به نام سايتساز پرتال!
سايت ساز پرتال اولين سامانه طراحي وبسايت فارسي به صورت آنلاين نيست، اما به جرأت مي توان گفت كه بهترين سامانۀ سايت ساز فارسي زبان است. باور نميكنيد؟ ما 35 دليل داريم كه پرتال بهترين سايتساز فارسي است.
7. بازاريابي را شروع كنيد
اگر يك محصول خوب داشته باشيد آن را روي طاقچه ميگذاريد تا خاك بخورد؟ نه! همانطور كه ما سينهمان را سپر ميكنيم و سايت ساز پرتال را كه يكي از محصولات خوبمان هست، معرفي ميكنيم؛ شما هم بايد محصولات يا خدمات خود را به ديگران نشان دهيد. اصلا هدف بازاريابي هم همين هست كه مشتري را به خوبي بشناسد و بفهمد، تا به اين ترتيب بتواند محصولات و خدماتي را ارائه دهد كه براي او مناسب باشند و خود به خود فروش بروند.
هر چند كه بازاريابي و فروش با هم تفاوت دارند اما بازاريابي بايد مشتريان بالقوه را به محصول يا خدمات شما علاقهمند كند و سرنخ فروش به وجود آورد. پس يك نقش اصلي بخش بازاريابي اين است كه بازار كار را از نگاه يك مشتري بشناسد كه مخاطب شركت است و كمك كند كه شركت به سمتي حركت كند كه خواستهها و نيازهاي مشتري مذكور را در آينده برآورده كند. كه يعني كار بازاريابي اين است كه يك برند را به سمت بخشهايي از بازار و گروههايي از مشتريان هدايت كند كه شركت بتواند در آنها رقابت كند و سود داشته باشد.
اگر به دنبال روشي هستيد كه تكنيكهاي مختلف افزايش فروش را ياد بگيريد و فرصتي پيدا كنيد تا كسب و كار خود را رشد دهيد و به موفقيت برسانيد، ميتوانيد مقالات ما در حوزه فروش و آموزش بازاريابي را مطالعه كنيد.

7. قوانين كسب و كار خانگي را بدانيد
از آنجايي كه تمام مشاغل خانگي نياز به دريافت مجوز دارند، پيشنهاد ميكنم براي اينكه از نظر قانوني برايتان مشكلي پيش نيايد، حتما نسبت به دريافت مجوزهاي مربوطه اقدام كنيد. براي ثبت كسب و كار خانگي خود بايد به سامانه سازماندهي مشاغل خانگي برويد و فرم مربوطه را پر كنيد. پس از بررسيهاي انجام شده توسط كارشناسان، از شما خواسته ميشود به اداره كار و رفاه اجتماعي مراجعه كنيد تا ادامه روند اخذ مجوز طي شود.
براي اينكه بتوانيد براي كارتان مجوز بگيريد نبايد جايي شاغل باشيد و بايد صلاحيت شما در خصوص مهارت و تخصص در حوزه فعاليت كسب و كار خانگيتان تاييد شود. همچنين هنگام اعطاي مجوز كارشناسان اداره كار از محل كسب و كار شما در خانه بازديد ميكنند و در صورتي كه مزاحمتي براي همسايهها نداشته باشيد، مجوز صادر خواهند داد.
پيشنهاد ديگر من هنگام راه اندازي كسب و كار خانگي اين است كه اگر ميخواهيد شخصي را به صورت حضوري يا دوركار استخدام كنيد، كارهاي حقوقي او را انجام دهيد و با او قرار ببنديد و ميزان حقوق و اضافه كاري و تمام شرايط كاري را تعيين كنيد تا بعدن سوء تفاهمي بين تعرفين پيش نيايد.
سخن نهايي!
هرجاوك در كارآفريني به موفقيتي رسيد كه روياي بسياري از مردم است، او در اين باره ميگويد: «مردم از من ميپرسند كارآفريني يك چيز ذاتي است كه هنگام تولد با كارآفرينان متولد شود؟ يا ميتوان آن را ياد گرفت و پرورش داد؟ چيزي كه من در اين مدت متوجه شدهام اين بود كه كارآفرينان موفق در شرايط مختلف انعطافپذير هستند؛ اگر مرا در وسط جنگل رها كنند، ميتوانم خودم را از شرايط سخت نجات دهم و اين بزرگترين مهارت من است».
او در ادامه صحبتهايش به اين نكته اشاره ميكند كه در زمان جواني شك داشت بتواند كسب و كارش را راه اندازي كند، چون نه تجربهاي در زمينه كسب و كار داشته و نه از حسابداري و قوانين مالي سر در ميآورده. بسياري از اطرافيان او هم بارها گفتند نميتواني موفق شوي! ولي راز موفقيت هرجاوك اين بود آنچه را كه فكر ميكرد به آن طلق دارد را انجام داد و بخاطرش سختيها را تحمل كرد و تا توانست پيشرفت كند.
شما هم بايد كمي از ايدهآلگرايي فاصله بگيريد و سختيها را به جان دل بخريد تا پيشرفت كنيد. ميدانم راهانداختن يك كسب و كار در منزل، با وجود تمام مزايايي كه دارد، آنچه نيست كه شما به عنوان شغل آينده انتظارش را داريد اما حداقل ميتواند شما به خواستههايتان نزديك كند. به قول تئودور رزولت: با هر آنچه كه داري و هر كجا كه هستي، آنچه را ميتواني انجام بده...